In 2019 volgde ik een workshop op een conferentie over zorgmijders, het was een workshop door Hans Geleynse. Hans vertelde mij bij het napraten over een rapport van Movisie uit 2015. Hijzelf probeert in Friesland met mediation jeugddakloosheid te voorkomen met Familiekwestie en we raakten aan de praat over hoe ontzettend jammer het is dat dit niet in Amsterdam gedaan wordt.
In het onderzoek van Movisie uit 2015 wordt ontzettend goed verwoord en onderbouwd waarom mediation de tool is om in te zetten tegen dakloosheid als preventiemiddel. Mogelijke doelen kunnen zijn:
- Betere communicatie tussen de partijen, begrip voor elkaar en elkaars situatie. Daarmee kun je soms de angel uit een conflict halen en daarmee verbeter je het woonklimaat, of dat nu in een gezin of een andere woonsituatie is.
- Het probleem is opgelost, de ene partij kan weer in het huis /gezin wonen, en er zijn (betere) afspraken over hoe men met elkaar omgaat en wat te doen als het wellicht mis dreigt te gaan.
- De problemen zijn opgelost en de situatie is houdbaar tot er een andere plek is om te gaan wonen. Maar de onderlinge band en het contact blijft behouden.
- De problemen zijn opgelost en er is een andere plek of woonvorm om te wonen en de onderlinge band en het contact blijft behouden.
Want zoals er in het rapport van Movisie staat:
“Versterken van het sociale netwerk van een zwerfjongere:
De laatste jaren groeit de aandacht voor de sociale en emotionele behoeften van dakloze en thuisloze mensen. Om aan sociale en emotionele behoeften te voldoen, heeft de mens behoefte aan mensen om zich heen. Dit kunnen familieleden zijn, maar ook vrienden of collega’s. Zo heeft elk mens een sociaal netwerk van alledaagse en normale relaties waarin met steun en gezelschap vindt. Deze informele sociale netwerken laten een mens mogelijkheden zien en zijn daarom belangrijk voor ieders persoonlijke ontwikkeling.
Mediation kan een sleutel zijn om de sociale netwerken van jongeren te versterken en verder op te bouwen. Door emotionele afstand kan een jongere positieve sleutelrelaties zijn verloren die hem of haar juist versterken en ondersteunen op minder makkelijke momenten (Dore, 2010). Lemos (2000) noemt afbrekende sociale netwerken een oorzaak van dakloosheid en tegelijkertijd een barrière om uit de vicieuze cirkel van dakloosheid te ontsnappen. Uit een survey in het Verenigd Koninkrijk blijkt dat 80% van de Britse jongeren wegloopt vanwege problemen thuis (The Children’s Society, 1999). Voor zwerfjongeren lijkt het versterken van hun sociale netwerk niet hun eerste prioriteit; praktische zaken zoals het vinden van een slaapplek en eten gaan voor. In Nederland is de ondersteuning dan ook primair gericht op het voorzien in de eerste levensbehoeften van de zwerfjongere. Dakloze jongeren krijgen daarom niet tot nauwelijks netwerkondersteuning. Er bestaat geen twijfel dat familieleden en andere mensen uit de gemeenschap informele bemiddeling tussen de ouders en een zwerfjongere begeleiden. Alleen verhoogt de vaak ad hoc-matige aanpak juist de kloof tussen de verschillende partijen. De afwezigheid van ondersteuning bij het herstellen van sociale netwerken is al een gemis, maar volgens sommige critici maken de huidige daklozenvoorzieningen mensen steeds afhankelijker.
Dit alles bevestigt de behoefte aan onafhankelijke en professionele mediation. Mediation biedt de jongere handvatten om de relaties met ouders te versterken en zo het maatschappelijk steunsysteem van de jongere te vergroten. Het via mediation zoeken naar duurzame en positieve oplossingen voor conflicten, geeft mensen hoop dat ze verloren banden kunnen herstellen (Lemos, 2000).
Bron pagina 21 onderzoek Movisie 2015
en over het vergroten van de veerkracht van mensen:
“Het hebben van (een aantal) stabiele sociale relaties geeft mensen vertrouwen. Ze hervinden hun eigenwaarde en weten dat ze ondersteuning en verzorging krijgen als het leven even wat minder gemakkelijk loopt. Met een grote veerkracht kan de mens beter omgaan met veranderingen en zichzelf ten volle ontwikkelen. Een veilige thuisbasis is een belangrijk domein binnen de ‘veerkrachttheorie’.
Een thuisbasis bestaat behalve uit een veilige slaapplek ook uit fundamentele sociale relaties. Zonder deze relaties staat een mens minder sterk bij gebrek aan ruggensteun. Mediation vergroot de weerbaarheid en veerkracht van een zwerfjongere. Het mediation proces staat deels in het teken van ‘empowerment’ (zelfvertrouwen) van de partijen, zodat zij zelf tot mogelijke oplossingen komen. Een jongere zal dankzij mediation beter kunnen omgaan met de vele dagelijkse nieuwe uitdagingen (Dore, 2010).” Pagina 22
Ik denk ook dat, ook al is dit onderzoek gericht op het preventief voorkomen van jeugddakloosheid, het een goede basis heeft voor het voorkomen van het dakloos worden van mensen in het algemeen.
Er zijn tal van situaties te bedenken waarin er geen andere oplossing lijkt dan iemand de deur wijzen en iemand de straat op of de opvang in te sturen, er wel degelijk de wil bestaat om er samen uit te komen. Het ontbreekt gewoon aan iemand die, als een neutrale (speciaal opgeleide en bekwame) partij hierin de beide partijen (in een omgeving die veilig is om open en eerlijk te communiceren) begeleid in het boven water krijgen van de daadwerkelijke belangen en zo tot de kern van het eigenlijke probleem of kwestie kan komen. Pas als dat is gelukt is kan er aan een oplossing gewerkt worden die gedragen wordt door beide partijen.
Contra indicaties voor mediation
- Als er thuis, tussen beide partijen, sprake is of is geweest van misbruik of geweld.
- Als relatieproblemen niet de hoofdoorzaak zijn.
- Als er geen ondersteuning is na afloop. Dus monitoring en evaluatie zijn belangrijk.
- Als de deelname niet vrijwillig is.
- Als beide of een van de partijen niet bereid zijn om aan een oplossing te werken.
- Als een of beide partijen onder invloed zijn van alcohol of drugs.
- Als er bij een van de partijen sprake is van acute psychiatrische problematiek.